Αποκάλυψη σοκ για το ρόλο της CIA στο πραξικόπημα του 1953 στο Ιράν

                                                                                                                                  

       Οι κυριακάτικοι New York Times αποκάλυψαν, ότι η CIA σχεδίασε το πραξικόπημα κατά της κυβέρνησης Μοσαντέχ του Ιράν, τον Αύγουστο του 1953, της τελευταίας - μη θεοκρατικής - δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της χώρας. Το άρθρο  βασίζεται σε απόρρητο πολυσέλιδο έγγραφο της CIA, στο οποίο περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια όλο το σχέδιο της ανατροπής του πρωθυπουργού Μοσαντέχ. Ο   Μ ω χ ά μ ε ν τ   Μ o σ α ν τ έ χ (φωτ.), δικηγόρος και συγγραφέας, μια εξέχουσα προσωπικότητα του Ιράν, είχε την πρόθεση να εθνικοποιήσει τις ελεγχόμενες από τους Βρετανούς πετρελαϊκές εγκαταστάσεις της χώρας.  

Η Βρετανία τρομοκρατημένη από τα σχέδια της Τεχεράνης άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα ενός πραξικοπήματος το 1952 και να πιέζει τις ΗΠΑ να συνεργαστούν για την αντικατάσταση του πρωθυπουργού. Η CIA με τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες, επέλεξαν το στρατηγό Ζαχεντί ως διάδοχο του Μοσαντέχ και τον ενίσχυσαν μυστικά με 5 εκατομμύρια δολάρια. Στο σχέδιο συμμετείχαν και Ιρανοί πράκτορες της CIA και είχαν παρεισφρήσει στις τάξεις του Κομμουνιστικού Κόμματος για να διοργανώνουν επιθέσεις σε θρησκευτικούς ηγέτες, προκειμένου να στρέψουν την ισλαμική κοινότητα της χώρας εναντίον της κυβέρνησης Μοσαντέχ. 

 

                                  Τα δραματικά γεγονότα του 1953

 

      Το 1949, με το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, το Ιράν άνοιξε τις ορέξεις τόσο της Δύσης όσο και της ΕΣΣΔ που εποφθαλμιούσαν τα πετρελαϊκά του αποθέματα.

Ο Σάχης

Τον Ιούνιο του 1950, όμως, πρωθυπουργός εκλέγεται ο στρατηγός Αλί Ραζμάρα με πρόγραμμα την εθνικοποίηση της αγγλοϊρανικής πετρελαϊκής βιομηχανίας. Ενα χρόνο αργότερα   δ ο λ ο φ ο ν ε ί τ α ι   κάτω από περίεργες συνθήκες και την πρωθυπουργία αναλαμβάνει ο Μ.Μοσαντέχ, που εξοργίζει τους Βρετανούς, όταν ανακοινώνει και αυτός σχέδια εθνικοποίησης. Επειτα από συνεχείς πιέσεις του Σάχη προς τον Μοσαντέχ, η κυβέρνησή του παραιτείται τον Ιούλιο του 1952 και ο Σάχης διορίζει τον Αχμέντ Γκαβάμ στην πρωθυπουργία. Πέντε ημέρες αργότερα, λόγω μαζικών διαδηλώσεων αποκαθιστά τον Μοσαντέχ στην εξουσία. Το Μάιο του 1952 Βρεττανοί και Αμερικανοί μυστικοί πράκτορες  συναντιούνται στη Λευκωσία και οριστικοποιούν το σχέδιο πραξικοπήματος. 

Η αναποφασιστικότητα του Σάχη Παχλεβί να υπογράψει τα υπαγορευμένα από τη CIA βασιλικά διατάγματα για απόλυση του Μοσαντέχ, έφεραν τα  αμερικανικά σχέδια πολύ κοντά στην κατάρρευση.  Ο Σάχης φοβόταν, ότι αν αποκαλυφθεί ο ρόλος του στη συνωμοσία θα έχανε το θρόνο του και για το λόγο αυτό δίσταζε να υπογράψει. Η CIA τότε πλησίασε τη δίδυμη αδελφή του, την πριγκίπισσα Ασράφ Παχλεβί και της ανέθεσε να πείσει το μονάρχη να υποκύψει στις αμερικανικές πιέσεις.

Ο Μοσαντέχ μετά την ανατροπή του,  στο δικαστήριο

Αυτός τρέμοντας από το φόβο, υπογράφει και φεύγει για τη Βαγδάτη και από εκεί για τη Ρώμη, λίγες ημέρες πριν το πραξικόπημα στις 15 Αυγούστου 1953. Όμως ο Μοσαντέχ κατάφερε να καταστείλει το πραξικόπημα και ο Ζαχεντί κρύφτηκε για να μη συλληφθεί. Τότε η CIA με πληρωμένα δημοσιεύματα στον ιρανικό τύπο, έστρεψε την κοινή γνώμη κατά της κυβέρνησης και συνέβαλε στην επιτυχία του δεύτερου πραξικοπήματος που έφερε το Ζαχεντί στην εξουσία.

                      

                            Οι συνέπειες της ανατροπής του Μοσαντέχ 

       

      Η ανατροπή της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Μοχάμεντ Μοσαντέχ και η αντικατάστασή του από μια μαριονέτα με τις ευλογίες της δυναστείας του υποκινούμενου από τις ΗΠΑ Σάχη, έμελλαν να σημαδέψουν βαριά τη χώρα. Ο Σάχης κυβέρνησε 26 χρόνια απολυταρχικά, μέχρις ότου το καθεστώς του ανατράπηκε τελικά το 1979, από την ισλαμική επανάσταση του   Α γ ι α τ ο λ ά χ   Χ ο μ ε ϊ ν ί...

 

ΠO Αγιατολάχ Χομεϊνί κατά την άφιξή του στην Τεχεράνη το 1979

 

 

 

 

 

Πηγές: news.in.gr, en.wikipedia.org, iranpoliticsclub.net